Beurzen zijn erg belangrijk voor de economie. Maar het lijkt nog steeds een ongrijpbare term. Aandelen en andere beleggingen worden op beurzen verhandeld. Maar hoe werkt het eigenlijk, dit artikel vertelt je er alles over.
Wat is ‘de beurs’ precies?
Beurzen brengen vraag en aanbod van geld (kapitaal) samen. Dit creëert een markt voor effecten zoals aandelen. Bedrijven die geld willen ophalen voor investeringen kunnen aandelen of obligaties uitgeven. Beleggers investeren geld dat ze op korte termijn niet nodig hebben.
Overheden kunnen ook kapitaal aantrekken. Zo geeft de Nederlandse overheid regelmatig voor miljarden dollars aan staatsobligaties uit. Dit wordt gedaan om (her)financiering van de staatsschuld mogelijk te maken. Net als aandelen en bedrijfsobligaties kunnen staatsobligaties worden verhandeld op beurzen, en hebben genoteerde prijzen. De beurs zorgt er dus ook voor dat de overheid aan kapitaal kan komen en dat beleggers leningen kunnen kopen waardoor zij (rente-)inkomsten krijgen.
Soorten effecten
Er zijn drie belangrijke effecten op de beurs: aandelen, obligaties en afgeleide producten.
- Aandelen zijn verhandelbare rechten waarmee je deelt in het kapitaal en in de winst van een onderneming. Alle op de beurs verhandelde aandelen zijn aandelen van een naamloze vennootschap. Met een aandeel koop je dus een deel van het bedrijf. Er zijn verschillende soorten aandelen. De meest voorkomende soorten zijn gewone aandelen, certificaten van aandelen, prioriteitsaandelen, preferente aandelen en cumulatief preferente aandelen.
- Als je een obligatie koopt, leen je geld aan de instelling uit die de obligatie uitgeeft. Obligaties zijn verhandelbare obligaties zoals staats- en bedrijfsobligaties. Obligaties brengen doorgaans een vergoeding in rekening die couponrente wordt genoemd. Bij het lenen van geld aan overheden is het risico over het algemeen laag.
- De meest bekende afgeleide producten zijn bijvoorbeeld opties en futures. Wanneer je ‘opties’ koopt, koop je als het ware het recht om op een bepaalde datum of binnen een bepaalde termijn een onderliggende waarde te kopen. Met een future beleg je slechts in een klein deel van de onderliggende waarde (dus niet in een geheel aandeel bijvoorbeeld), maar je krijgt wel de volledige stijging of daling. De onderliggende waarde kan kunnen aandelen, valuta’s en grondstoffen zijn.
Hoe kan je beleggen op de aandelenmarkt?
Bedrijven kunnen nieuwe aandelen verkopen aan investeerders. Dit wordt een aandelenuitgifte genoemd. Het uitgeven of in omloop brengen van nieuwe aandelen. Particulieren kunnen niet rechtstreeks op de beurs handelen. Hiervoor is een financiële instelling nodig die jouw geld wil beleggen in aandelen. Zoals een erkende bank of broker.
Een broker is een persoon of instelling die optreedt als tussenpersoon tussen kopers en verkopers van effecten. Als je op de beurs wilt beleggen, kun je bij jouw bank of broker aangeven welke effecten je wilt kopen of verkopen. Zij zullen de deal voor je waarmaken. Een vermogensbeheerder kan ook aandelen kopen op de beurs. In dit geval hoef je helemaal geen zorgen te maken over wat voor transacties je doet.
Dividend uitkering
Dividenden maken deel uit van de winst van een bedrijf. Daarom hangt de winst vanuit de aandelen af van de prestaties van het bedrijf. Aangezien de winst niet vaststaat, ligt het ook niet vast om het dividend te ontvangen. Er zijn verschillende manieren om dividend uit te keren aan aandeelhouders.
- Cashdividend: dit is het dividend uitgekeerd in contanten. Een dividend per aandeel is het bedrag dat een aandeelhouder per aandeel ontvangt.
- Stockdividend: In dit geval ontvangt de aandeelhouder het dividend in aandelen. Dividend per aandeel is het aantal aandelen dat een aandeelhouder per aandeel ontvangt.
De Nederlandse beurs
Beurzen zijn nog steeds fysieke locaties, maar de handel is meestal digitaal. Alle beurzen in de wereld zijn strikt gereguleerd en staan onder toezicht van de lokale marktautoriteit. De Nederlandse beurs is Euronext Amsterdam, onderdeel van Euronext. In Nederland is de beurs geopend van 9.00 tot 17.30 uur. Gedurende deze tijd kan het alleen op de beurs worden gehandeld. In het weekend en op feestdagen is de beurs gesloten.
De beurskoers wordt elke minuut gereset op basis van de transacties. Als je de koers weet waartegen de order is uitgevoerd, moet de transactie nog administratief verwerkt worden door een clearing house. Beleggingsfondsen stellen meestal eens per dag een koers vast, ook wel de intrinsieke waarde of Netto Asset Value (NAV) genoemd. De effectenhandel, waaronder de koersvorming, staat onder strikt toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Aandelenmarkten over de hele wereld worden geanalyseerd met behulp van beursindexen. Nederland (Amsterdam) gebruikt de AEX (Amsterdam Exchange Index) als de belangrijkste index voor de Nederlandse aandelenmarkt. De index is gebaseerd op de koersen van 25 aandelen van de bedrijven met de grootste marktkapitalisatie, meestal de grootste (vaak internationaal actieve) bedrijven in Nederland.